رضوا

فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی و چند نکته

بسم الله الرحمن الرحیم

آنچه سبب نوشتن این چند سطر شد واکنش های تند از سوی مخالفین فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی بود. برای اینجانب که سر و کارم با آیات و روایات و منابع دینی است و عضو بسیار کوچکی از خانواده ی حوزه هستم ، چنین مخالفت هائی از طرفی بسیار حیرت انگیز بود و از طرفی دوراز انتظار هم نبود.

حیرت انگیز بود چون شخصیت های بزرگی در بین مخالفین هستند که توقع چنین برخوردی از آنان را نداشتم و اینگونه مخالفتشان را با اخلاق اسلام رحمانی منطبق نمی بینم.

دور از انتظار هم نبود چون در همه ی دوره ها کم نبودند افرادی که ظرفیت لازم در برخورد با حرف مخالف را نداشته و به مجرد شنیدن قول مخالف ، بی درنگ و بی تأمل داد مخالفت و وا اسلاماه سرداده و لباس کفر بر قامت مخالف می پوشانند.

به سایت شخصی آیت الله بیات زنجانی مراجعه کردم ، بر حیرتم افزوده شد. سایت ایشان مسدود و دسترسی به آن ناممکن است. ( البته امیدوارم اشتباهی رخ داده باشد ولی فعلا مسدود است )

این رفتار هم برایم غریب نبود ، چرا که نظائرش را قبلا هم دیده ایم.

آدم غصه می خورد وقتی می بیند انبوهی از سایت های غیر اخلاقی به راحتی مشغول فعالیت اند و برخی دیگر به خاطر دعواهای بی ارزش سیاسی ، تنگ نظری ها و تندروی ها به این حال و روز افتاده اند. ( بگذریم که این قصه سر دراز دارد )

متن فتوای ایشان :

« با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق که در باب ١۶ وسائل الشیعه از ابواب “من یصح منه الصوم” آمده است، کسانی که روزه می گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه ای که جلوی تشنگی شان را بگیرد می توانند آب بنوشند و در این حالت روزه شان باطل نبوده و قضا هم ندارد .»[۱]

در این نوشتار قصد بررسی مفصل این فتوا را ندارم چرا که خود ایشان در سایت شخصیشان مفصل آن را مورد بررسی قرار داده اند.[۲]

فقط به ذکر چند نکته بسنده می کنم :

اول:

فتوای مذکور مستند به دو روایت است. و اعتبار این دو روایت بستگی به مبنای رجالی فقیه در مورد برخی از راویان آن دارد. بنابر این ممکن است نزد فقیهی بی اعتبار باشند و نزد دیگری معتبر و قابل استناد.

مثلا شیخ صدوق رحمه الله این روایت را در کتاب « من لا یحضره الفقیه » ذکر می کند که به تصریح خود ایشان تمام روایات این کتاب از دید او معتبر بوده و با استناد به تمام آن ها فتوا می دهد.

بنابر این فتوای مذکور مستند به دو روایتی است که از دید ایشان و بسیاری از علما که مجال ذکر نامشان نیست از جمله شیخ صدوق معتبر است.

اگر کسی با این فتوا مخالف باشد می تواند با رعایت موازین علمی و اخلاقی آن را نقد کند نه اینکه خود را معیار حق دانسته و بر مخالف بتازد.

دوم:

در روایت مذکور از امام در مورد کسی سؤال می شود که تشنگی شدید بر او غلبه کرده است « من یصیبه العطش »[۳] روشن است که این مورد تفاوت روشنی با « ذو العطاش » دارد.

علاوه بر اینکه پاسخ امام در این روایت نیز شاهد بر این مدعاست ، امام پاسخ دادند:

« یَشْرَبُ بِقَدْرِ مَا یُمْسِکُ رَمَقَهُ وَ لَا یَشْرَبُ حَتَّى یَرْوَى.

به اندازه ای که رمقی پیدا کند بنوشد ، نه در حد سیراب شدن »[۴]

سیراب شدن در مورد « ذو العطاش » اصلا معنا ندارد !

بنابر این فتوای مذکور ترجمه ی روایت و بیان معصوم است نه قیاس ابلیس !!!

از جناب آقای گرجیان بابت نسبت هائی که دادند بسیار تعجب می کنم و امیدوارم هرچه زودتر رسما از آقای بیات زنجانی و قبل از آن از محضر امام صادق علیه السلام عذرخواهی کنند.

سوم:

بر فرض قبول اجماع بر خلاف این فتوا [۵]، اجماع بما هو اجماع هیچ گاه در طول تاریخ تشیع حجت نبوده است ( مگر اینکه ثابت شود کاشف از قول معصوم است ) .

چهارم:

آیت الله مکارم شیرازی در مخالفت با این فتوا فرمودند:

« احدی به این مسأله که می توان آب خورد و روزه هم بود فتوا نداده و این خلاف فتوای فقهای اسلام است.»[۶]

کسی که روایت مذکور را معتبر می داند محتوای آن را نیز قول معصوم می داند. در پاسخ امام که بالا ذکر شد ، امام سخنی از باطل شدن روزه ، افطار و یا قضاء چنین روزه ای به میان نیاورده اند.

در لینک پاورقی گذشته به عنوان نمونه نظر برخی از فقهاء مطرح شده که هم می توان روزه بود و هم آب خورد .

سخن آخر :

رفتار کریمانه و سرشار از محبت و رحمت اهل بیت علیهم السلام با مخالفین باید بهترین الگو برای ما باشد. تا شاهد چنین برخورد هائی نباشیم.

مسدود کردن سایت به خاطر اظهار نظر مخالف ، قیاس ابلیس نامیدن فتوائی که مستند به روایت است ، منحرف دانستن فرد مخالف و همه ی این رفتار های تند و نسنجیده سودی به حال دین ندارد هیچ ، گاه ضررهایش جبران ناپذیر است.

فارغ از این که فتوای مذکور صحیح است یا ناصحیح باید این ظرفیت در جامعه ی علمی ، سیاسی و همه ی جوامع برای مقابله با سخن مخالف وجود داشته باشد تا شاهد تندروی ها و تکفیر های بی جا نباشیم.

بعد از نگارش این مطلب :

مدتی بعد سایت شخصی حضرت آیت الله مکارم شیرازی مقاله ای منتشر کرد به نام « آیا روزه دار می تواند آب بنوشد ؟ » از جناب حجت ‌الاسلام والمسلمین آقاى علیان‌ نژادى عضو هیئت علمى استفتائات حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى ( دامت برکاته ) .

مقاله ای تحت عنوان « نقد مقاله آیا روزه دار می تواند آب بنوشد ؟ » را در نقد مقاله ی مذکور نوشته و در سایت رضوا منتشر کردم.

برچسب: فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی
| بدون دیدگاه